Kopalnia Hermann jest jednym z ciekawszych obiektów podziemnych na terenie Wałbrzycha. Znajduje się w górnej części ulicy Piłsudskiego tuż przed zjazdem na plac Tuwima, łatwo ją zlokalizować przez zamurowany wylot sztolni nr 2 w murze oporowym, który znajduje się przy samej ulicy. Niewiele wiadomo na temat jej historii a już najmniej na temat zmian, które przechodziła w czasie burzliwych wojennych lat. Właśnie w czasie II wojny światowej zaczęto adaptację i rozbudowę wyrobisk płytkiego poziomu +454, znajdującego się około 20m pod powierzchnią ziemi na duży schron przeciwlotniczy. Wtedy to też zlikwidowano przedział klatkowy w szybie Hermann a rurę szybową od poziomu schronu aż do powierzchni ziemi zasypano, pozostawiając tylko świetlik wentylacyjny o średnicy około 1m z miedzy poziomem. Taka jego konstrukcja miała zapobiec wpadaniu gruzu do obiektu podczas ewentualnego nalotu. Dalszą część szybu oddzielono od schronu betonową płytą z niewielką stalową klapą, najprawdopodobniej w szybie pozostawiono też czynny przedział drabinowy. Planowano wydrążenie 5ciu sztolni, na których miała się opierać siatka schronu. Niestety nie wiadomo czy to z braku czasu czy też środków inwestycji nie udało się dokończyć. Ostatecznie powstały tylko 3 lub 4 wyrobiska, tego ostatniego nie jestem pewien, chodzi tu mianowicie o sztolnie zaznaczoną na planie jako nr 5. Moje wątpliwości wynikają z faktu, że w archiwalnej dokumentacji chodnik figuruje jako już wykonany. Natomiast w praktyce korytarz biegnący w tym kierunku kończy się ceglaną ścianą, którą ktoś przebił a z drugiej strony znajdują się zwały skał. Możliwe że wyrobisko było zbyt niestabilne i postanowiono je podłożyć urobkiem albo po prostu na planie jest błąd. Inna nieścisłość dotyczy sztolni nr 3, która miała pierwotnie 2 wyloty w bardzo niewielkiej odległości, jeden na wprost głównego chodnika schronu i drugi obok po odcinku korytarza z załamaniem. Otóż pierwszy wylot na wprost służył podczas budowy do szybkiego usuwania urobku, po jej zakończeniu zaślepiono go i pozostał tylko drugi. Przy budowie schronów często stosuje się takie rozwiązania, ponieważ korytarz z zakrętami lepiej tłumi falę uderzeniową eksplodujących bomb podczas nalotu.

    Obecnie możliwe wejście do obiektu prowadzi przez sztolnie nr 1. Jest to właściwie upadowa o długości kilkudziesięciu metrów, początkowy odcinek korytarza jest w znacznej części wypełniony gruzem i miałem węglowym. Po drodze mijamy śluzę gazoszczelną i po odcinku stromej pochylni znajdujemy się już w jednym z głównych korytarzy schronu. Następnie idziemy w prawo gdzie po kilkunastu metrach dochodzimy do rozgałęzienia korytarzy, chodnik w prawo prowadzi do sztolni nr 2 która jest obecnie zamurowana, więc teraz kierujemy się w lewo. Posuwając się korytarzem do przodu po jego prawej stronie widzimy charakterystyczne koryto a na ścianie ponad nim pozostałości po instalacji wodnej, najprawdopodobniej był to rodzaj umywalni. Dalej po prawej znajduje się dziwne pomieszczenie, jest otynkowane i pomalowane białą farbą a na ścianach zachowały się ślady jakby po pryczach, możliwe że ta część została przewidziana na podziemny szpital. Następny w kolejności mijamy objazd szybu, w którym sądząc po pozostałościach mieściła się niewielka rozdzielnia prądu, zaraz obok trafiamy na szyb, widać że to miejsce nie jest w zbyt dobrym stanie technicznym. Na ścianach widać duże pęknięcia, zmęczenie materiału, rzuca się w oczy że gniazdo szybu zaczyna się osuwać w dół, ale jest to na szczęście bardzo powolny proces więc nie mamy się czego obawiać. Takie zniekształcenie rury szybowej zostało prawdopodobnie spowodowane rabunkową eksploatacją pokładów węgla z filara ochronnego szybu, albo po prostu jest to konsekwencja sędziwego wieku budowli. Pod klapą znajduje się odcinek szybu głębokości około 50m, dalej drogę przegradza najprawdopodobniej kolejny żelbetonowy korek. Co ciekawsze około 14m poniżej poziomu schronu znajduje się niższy poziom, niestety w chwili obecnej z powodu niebezpiecznie niskiego poziomu tlenu w wyrobisku nie jesteśmy w stanie tam dotrzeć. Dalej po lewej mijamy kolejno 3 chodniki a każdy długości około 30m, miały się one połączyć z planowaną sztolnią nr 4. Następna jest śluza gazowa a za nią znajdują się toalety. Po prawej stronie za zakrętem dochodzimy do zawalonego wylotu sztolni nr 3.  W całym obiekcie znaleźć można ślady instalacji elektrycznej marki Siemens, bardzo prawdopodobne że te podziemia wykorzystywała jakiś czas polska obrona cywilna. Są też wzmianki że po wojnie działał szyb Herman w ramach jednej z Wałbrzyskich kopalń, jednak po inwentaryzacji wyrobisk wydaje się to mało prawdopodobne. Tak czy inaczej podziemia Hermana kryją w sobie jeszcze wiele tajemnic, które będziemy się starać z czasem wyjaśnić.  

Aust 

FOTOGRAFIE